13 faktów o katastrofie Lusitanii – kiedy u wybrzeży Irlandii zginęło 1 198 osób

Ponad tysiąc osób zginęło, gdy RMS Lusitania został storpedowany u wybrzeży Old Head of Kinsale w Co. Cork w dniu 7 maja 1915 r.

Brytyjski transatlantyk, który był kiedyś największym na świecie statkiem pasażerskim, został zatopiony przez niemiecką łódź podwodną, gdy zbliżał się do końca rejsu z Nowego Jorku do Liverpoolu podczas I wojny światowej.

Ponad stu Irlandczyków zginęło w tragedii, która zwróciła opinię publiczną na całym świecie przeciwko Niemcom i doprowadziła do fali irlandzkich rekrutów zapisujących się do walki dla armii brytyjskiej.

Oto 13 interesujących faktów na temat irlandzkiej tragedii, jaką była katastrofa Lusitanii:

Lusitania była największym statkiem na świecie

RMS Lusitania w 1907 roku. Fot: Wikipedia Commons

W chwili ukończenia budowy w 1906 roku Lusitania była największym statkiem pasażerskim na Ziemi o długości 240 metrów.

Przytrzymała ten rekord aż do przybycia jej biegnącego kolegi RMS Mauretania w listopadzie tego samego roku – który był tylko o metr dłuższy. Dla porównania, niesławny RMS Titanic miał prawie 270 metrów długości od przodu do tyłu.

Lusitania głównie przewoziła pasażerów przez Ocean Atlantycki między Wielką Brytanią a Stanami Zjednoczonymi – ale kiedy w 1914 roku rozpoczęła się I wojna światowa, fatalnie zaczęła przewozić również amunicję.

Statek został przemalowany w kamuflaż

The RMS Lusitania. Zdjęcie: Print Collector/Getty

W momencie wybuchu wojny w 1914 roku Lusitania została przemalowana na szary kolor, próbując uczynić ją trudniejszą do wykrycia przez niemieckie U-booty.

Nie zważając na zagrożenie ze strony łodzi podwodnych, statek nadal przewoził tysiące pasażerów tam i z powrotem przez Atlantyk, podczas gdy popyt pozostawał wysoki.

Przed storpedowaniem „Lusitanii” ataki okrętów podwodnych były stosunkowo rzadkie, dlatego zrezygnowano z kamuflażu statku i przemalowano go na barwy cywilne.

Morze wokół Irlandii było strefą wojny

Obszar, który Niemcy ogłosiły „strefą wojny” w lutym 1915 roku. Fot: Wikipedia Commons

Niemcy wprowadziły nieograniczoną wojnę podwodną w lutym 1915 roku, zaledwie trzy miesiące przed katastrofą.

W ten sposób Niemcy ogłosiły morza wokół Wielkiej Brytanii i Irlandii strefą wojny i zapowiedziały, że zaatakują każdy aliancki statek, który wpłynie w ten region

Był to odwet za blokadę brytyjskiej marynarki wojennej, która zablokowała niemieckim statkom dostęp do kanału La Manche i Morza Północnego.

Niemcy ostrzegli pasażerów, aby nie wchodzili na pokład

Ostrzeżenie niemieckiej ambasady dla pasażerów. Fot: Wikipedia Commons

Ambasada Niemiec w Waszyngtonie wydrukowała złowieszcze ostrzeżenie dla podróżnych w 50 amerykańskich gazetach 22 kwietnia 1915 roku – dziewięć dni przed wyruszeniem Lusitanii.

W komunikacie czytamy: „UWAGA! Podróżnym zamierzającym wyruszyć w rejs przez Atlantyk przypomina się, że między Niemcami i ich sojusznikami a Wielką Brytanią i jej sojusznikami istnieje stan wojny; że strefa wojny obejmuje wody przyległe do Wysp Brytyjskich.

„Zgodnie z oficjalnym zawiadomieniem wydanym przez Cesarski Rząd Niemiecki, statki pływające pod banderą Wielkiej Brytanii lub któregokolwiek z jej sojuszników są narażone na zniszczenie na tych wodach, a podróżni pływający w strefie wojny na statkach Wielkiej Brytanii lub jej sojuszników robią to na własne ryzyko.”

Statek i tak odpłynął

Pasażerowie w salonie grają w shuffleboard na Lusitanii. Fot: Topical Press Agency/Getty

Mimo niemieckiego ostrzeżenia, Lusitania wypłynęła z Nowego Jorku 1 maja 1915 roku w drodze do Liverpoolu.

Wydaje się, że wielu ludzi nie do końca wierzyło, że Niemcy zaatakują luksusowy statek wycieczkowy z 1 959 osobami na pokładzie – zwłaszcza z 159 neutralnymi Amerykanami na pokładzie.

Średni czas przeprawy wynosił nieco ponad tydzień. Rankiem 7 maja 1915 r. liniowiec znajdował się zaledwie 11 mil od wybrzeża Co. Cork, zbliżając się ostatecznie do Liverpoolu.

Katastrofa Titanica przeszła do historii

Trzecia rocznica niesławnego zatonięcia Titanica, w którym zginęło 1517 osób, minęła zaledwie dwa tygodnie wcześniej, 14 kwietnia.

Podobnie jak w przypadku zatonięcia Titanica, większość ofiar katastrofy Lusitanii była wynikiem utonięcia lub hipotermii, a nie eksplozji spowodowanej przez niemiecką torpedę.

Wrak Lusitanii spoczywa na głębokości zaledwie 93 metrów, w porównaniu z głębokością spoczynku Titanica wynoszącą ponad 3700 metrów na środkowym Atlantyku.

Lusitania zatonęła w 18 minut

Ocalały z Lusitanii pan J McGowan w maju 1915 roku. Fot: Topical Press Agency/Getty

W dniu 7 maja 1915 roku Lusitania zbliżała się do wybrzeży Cork. Podróż prawie dobiegała końca, ale osiągnęła swój najniebezpieczniejszy punkt z powodu niemieckich łodzi podwodnych.

Została szybko zauważona przez niemieckiego U-boota U-20, który wylądował bezpośrednim uderzeniem w burtę statku, powodując ogromną eksplozję.

Statek natychmiast zaczął tonąć. Kapitan William Turner rozkazał, aby statek skierował się do wybrzeża Irlandii, ale było już za późno. Z 1 959 osób znajdujących się na pokładzie przeżyło tylko 761, a 1 198 zginęło.

To była tragedia dla Irlandii

W katastrofie zginął irlandzki koneser sztuki Sir Hugh Lane. Fot: Public Domain

Dziesiątki Irlandczyków odbywających drogę do domu przez Liverpool było wśród zabitych.

Według irlandzkiego dziennikarza Senana Malony’ego, który napisał książkę „Lusitania: An Irish Tragedy, 140 Irlandczyków zginęło, gdy statek poszedł na dno, 70 z nich to pasażerowie, a 70 załoga.

Wśród nich byli James McDermott, chirurg okrętowy, z Co. Cork, jego asystent, dr Joseph Garry, z Co. Clare, kompozytor Thomas O’Brien Butler i znany irlandzki handlarz sztuką Hugh Lane.

Irlandzki rybak rzucił się na ratunek

Irlandzki rybak rzucił się na ratunek na tym szkicu prasowym. Zdjęcie: Public Domain

Po eksplozji lokalni rybacy z Cobh, Kinsale i Courtmacsherry rozpoczęli ogromną akcję ratunkową.

Bez wysiłków miejscowych – którzy ryzykowali własnym życiem – oficjalna liczba ofiar śmiertelnych, wynosząca 1 198 osób, mogła być znacznie wyższa.

Dziesiątki zmarłych przywieziono na brzeg w Cork, gdzie umieszczono ich w otwartych trumnach w celu identyfikacji. Wielu z tych, którzy zginęli w katastrofie, nigdy nie zostało zidentyfikowanych, ponieważ ich najbliżsi krewni również utonęli.

Niemcy powiedzieli, że było to uzasadnione

Zginęło 159 amerykańskich pasażerów. Fot: Getty Images

Niemcy twierdzili, że zatopienie Lusitanii było uzasadnione w strefie działań wojennych, ponieważ jej ładunek zawierał amunicję i łuski, które miały być używane przez Brytyjczyków w Wielkiej Wojnie.

Linia Cunard, która eksploatowała Lusitanię, zaprzeczyła temu zarzutowi w The New York Times 10 maja 1915 roku:

„Władze Stanów Zjednoczonych nie pozwoliłyby nam na przewożenie amunicji, zaklasyfikowanej jako taka przez władze wojskowe, na liniowcu pasażerskim”, powiedzieli.

Brytania szybko wykorzystała tragedię

Plakat Armii Brytyjskiej po katastrofie. Fot: Wikipedia Commons

Rząd brytyjski szybko wykorzystał tragedię do wysiłku wojennego, używając śmierci pasażerów jako wezwania do mobilizacji.

Tak było zwłaszcza w Irlandii, gdzie rekrutacja była powolna.

Na jednym z plakatów apelujących do młodych Irlandczyków w Dublinie czytamy: „Irlandczycy, pomścijcie Lusitanię!”

Wrak jest w złym stanie

102 lata po zatonięciu Lusitanii, jej wrak u wybrzeży południowej Irlandii jest zagrożony całkowitym rozpadem.

Wrak leży na swojej prawej burcie 11 mil na południe od latarni morskiej w Kinsale, 91 metrów pod falami.

Ekspedycje na statek wykazały, że jego stan pogorszył się znacznie szybciej niż stan Titanica.

Lusitania wydaje się być w znacznie bardziej zniszczonym stanie ze względu na obecność sieci rybackich leżących na wraku, wysadzanie wraku za pomocą ładunków głębinowych i wielokrotne akcje ratunkowe.

Do dziś pamięta się o tym w Irlandii

Setna rocznica zatonięcia w 2015 roku została upamiętniona w całej Irlandii, a specjalne znaczki zostały wydane przez An Post, aby upamiętnić ofiary.

W 2017 r. w Cork odsłonięto ogród pamięci wraz z 20-metrową rzeźbą z brązu ku czci ofiar katastrofy.

Rzeźba z brązu zatytułowana „The Wave”, autorstwa irlandzkich artystów Liama Lavery’ego i Eithne Ring, wyjaśnia tragiczną historię wielkiego liniowca podczas jego fatalnej ostatniej podróży.

.