Wstęp Trwają próby rozwikłania nierozwiązanych zagadek dotyczących anty-dwuniciowych kwasów dezoksyrybonukleinowych (anty-dsDNA), ich precyzyjnego działania patogenetycznego oraz tego, w jakim stopniu ich blokowanie byłoby użytecznym celem terapeutycznym. Cel pracy Celem pracy było określenie miana przeciwciał anty-dsDNA u chorych na toczeń rumieniowaty układowy (systemic lupus erythematosus – SLE) oraz zbadanie ich związku z charakterystyką choroby, aktywnością, uszkodzeniem i obecnością autoprzeciwciał antyfosfolipidowych (antiphospholipid autoantibodies – aPL). Metody Do badania włączono 70 kobiet chorych na SLE oraz 35 osób z grupy kontrolnej dobranych pod względem wieku i płci. Zmierzono poziom anty-dsDNA i aPL. Oceniano wskaźnik aktywności choroby (Systemic Lupus Erythematosus Disease Activity Index – SLEDAI) oraz wskaźnik uszkodzenia układu (Systemic Lupus International Collaborative Clinics/American College of Rheumatology Damage Index – SLICC/ACR-DI). Wyniki Średni wiek pacjentów wynosił 27,5 ± 5,1 roku, czas trwania choroby 7,7 ± 5,4 roku, a punktacja SLEDAI i SLICC/ACR-DI odpowiednio 6,8 ± 8,04 i 1,2 ± 1,3. Anty-dsDNA było dodatnie u 61,4% pacjentów, a miano (133,2 ± 100,5 IU/ml) było istotnie wyższe w porównaniu z grupą kontrolną (22,03 ± 17,2 IU/ml) ( p < 0,0001). Poziom anty-dsDNA był istotnie podwyższony u chorych z objawami mięśniowo-szkieletowymi (p = 0,007) i dodatnim wynikiem testu na obecność glikoproteiny anty-β2 (anty-β2GP) (p = 0,037), a obniżony u chorych z objawami neuropsychiatrycznymi (p = 0,004) i otrzymujących cyklofosfamid (CYC) (p = 0,013). Poziom anty-dsDNA był wyższy u pacjentów aktywnych. Miano anty-dsDNA istotnie korelowało z wskaźnikiem sedymentacji erytrocytów ( p = 0,001), przeciwciałami antykardiolipinowymi IgG i IgA ( p = 0,008) oraz anty-β2GP IgG ( p = 0,03) i IgA ( p = 0,002), a odwrotnie z całkowitą liczbą leukocytów ( p < 0,0001) i SLICC/ACR-DI ( p = 0,001). Wnioski Anty-dsDNA jest znamiennie podwyższone u chorych na SLE, zwłaszcza z objawami mięśniowo-szkieletowymi i aPL. U chorych z objawami neuropsychiatrycznymi i otrzymujących CYC może pełnić rolę ochronną i stanowić tarczę przed uszkodzeniem tkanek w przebiegu choroby.