(1567-1648)
Walka Niderlandów o niezależność od Hiszpanii. Niderlandy stanowiły część imperium hiszpańskiego, ale nietakt Rady Regencyjnej Filipa II zraził miejscową szlachtę, która została wykluczona z rządu. Wysokie podatki, bezrobocie i kalwińskie obawy przed prześladowaniami katolików wzbudziły niebezpieczną opozycję, którą książę Alby zdławił (1567) za pomocą rządów terroru i karnego opodatkowania. Nastąpiła otwarta rewolta pod wodzą Wilhelma I (Cichego). Unikał on bitew z przeważającymi siłami hiszpańskimi i wykorzystywał swoją wiedzę lokalną, ratując oblężone miasta, takie jak Lejda (1573-74), otwierając groble i zalewając tereny wiejskie. Złupienie Antwerpii (1576) doprowadziło do tymczasowego zjednoczenia całych Niderlandów w Pacyfikacji Gandawy. Ekscesy kalwińskie wkrótce spowodowały, że południowe prowincje zawiązały Unię w Arras (1579) i zawarły pokój z Hiszpanią. Prowincje północne utworzyły Unię Utrechcką, a wojna przekształciła się w religijną walkę o niepodległość. Wilhelm utrzymał się przy pomocy zagranicznej aż do zabójstwa (1584), kiedy to przywództwo przeszło w ręce Maurycego z Nassau i polityka Oldenbarneveldta. Zjednoczone Prowincje zostały uratowane dzięki zaangażowaniu Hiszpanii w wojny przeciwko Francji, Anglii i Turcji. Po rozejmie (1609) nastąpiło uznanie pełnej niepodległości w pokoju westfalskim (1648).