Czy Brytyjczycy byli Celtami? Examining the Invasion Model Vs. Diffusion Model

By Jennifer Paxton, Ph.D., The Catholic University of America

Najwcześniejsze nazwy własne, jakie mamy z Brytanii, są zdecydowanie w języku celtyckim. Do czasu pierwszej inwazji rzymskiej w I wieku p.n.e. wytwarzali oni przedmioty w stylu sztuki La Tène. Jeżeli oni mówili po celtycku i produkowali celtycką sztukę, to byli Celtami. Prawda? Zbadajmy to dalej.

Załóżmy dla celów naszego badania, że Brytyjczycy rzeczywiście byli Celtami (wrócimy do kwestii czy byli czy nie byli Celtami nieco później). Oczywistym pytaniem, które się nasuwa jest – skąd się wzięli Celtowie w Brytanii? Stary model dla Celtów mówiłby, że Brytania stała się celtycka poprzez inwazję. Celtyccy wojownicy z Europy Środkowej przynieśli ze sobą cały celtycki pakiet: język, sztukę, kulturę, kult odciętej głowy, całą rzecz.

Dowiedz się więcej o tym kim są Celtowie.

Brak dowodów na poparcie modelu celtyckiej inwazji

Jest wyraźny brak dowodów na poparcie celtyckiej inwazji. Pierwszym i najbardziej oczywistym problemem jest to, że żaden starożytny autor nie nazywa mieszkańców Brytanii „Celtami”. Oni nazywali ludzi na kontynencie Celtami, ale nie ludzi z Brytanii.

Inny problem pojawia się z dowodami lingwistycznymi. Dzisiaj, języki celtyckie mają dwie główne grupy: Brythonic i Goidelic, odpowiadające z grubsza językom używanym w Brytanii i językom używanym w Irlandii.

Ten podział w obrębie celtyckiej rodziny językowej stanowi problem dla modelu inwazyjnego. Współcześni lingwiści w większości uważają, że gałąź goidelska języka celtyckiego rozwinęła się wcześniej niż gałąź brytońska. Jeśli tak jest, to jak mamy opracować czas celtyckiej inwazji na Wyspy Brytyjskie i Irlandię?

Naukowcy wymyślili pomysłowy sposób na wyjaśnienie faktu, że mamy te dość odrębne podrodziny językowe pojawiające się na stosunkowo niewielkim obszarze geograficznym: Irlandii i Wielkiej Brytanii. Pomysł był taki, że zamiast jednej celtyckiej inwazji na Brytanię i Irlandię, musimy myśleć o dwóch celtyckich inwazjach.

Po pierwsze, masz oryginalną grupę Goidelic mówiących najeźdźców, którzy przybywają do Wielkiej Brytanii, a następnie przechodzą całą drogę do Irlandii, a następnie nową falę Brythonic głośników. Oni podążać i podbijać Brytania, ale robić ono wszystkie the sposób Irlandia.

So, według ten model, the Celtic język przychodzić w Brytania, z napływowy nowy ludzie. But the two-invasion model seems a little too complicated to be plausible.

No Archaeological Evidence of a Celtic Invasion

We don’t have archeological evidence for large-scale movements of people. Zazwyczaj, gdy mamy duży ruch ludności, widzimy wiele podstawowych aspektów życia zmieniających się odpowiednio, rzeczy takie jak styl domu, który jest budowany, lub rodzaje zwierząt, które są podnoszone, lub rodzaje upraw, które są uprawiane. Nie widzimy tego w Wielkiej Brytanii. Zamiast tego widzimy dużo ciągłości przez epokę żelaza i aż do rzymskich inwazji w 1. wieku p.n.e. i n.e.

Więc mamy trzy zastrzeżenia do tej pory do hipotezy inwazji. Pierwszy oparty jest na braku pisemnych dowodów na to, że Brytyjczycy nazywani są Celtami, drugi oparty jest na dowodach lingwistycznych, a trzeci oparty jest na dowodach archeologicznych.

Jest to transkrypcja z serii wideo The Celtic World. Obejrzyj ją teraz, na The Great Courses Plus.

There’s No DNA Evidence of a Celtic Invasion Either

Czwarty sprzeciw wobec idei celtyckiej inwazji pochodzi z nowoczesnej techniki: badania DNA. Jeśli hipoteza inwazji jest prawdziwa, to powinniśmy być w stanie dostrzec połączenie w DNA współczesnych Brytyjczyków z DNA środkowych Europejczyków z okolic Hallstatt i La Tène.

Jednakże ostatnie badania wykazały, że mieszkańcy Wielkiej Brytanii nie są blisko spokrewnieni z mieszkańcami Europy Środkowej. Jeśli więc Celtowie pochodzili z regionu Hallstatt i La Tène, nie byli tymi, którzy najechali Wielką Brytanię.

Dowiedz się więcej o celtyckiej sztuce i artefaktach.

Jak sztuka w stylu La Tène dotarła do Wielkiej Brytanii?

Nawet jeśli nie widzimy dowodów na przybycie ludzi z Europy Środkowej do Brytanii, widzimy przybycie do Wielkiej Brytanii sztuki w stylu La Tène.

Na przykład mamy wspaniały przedmiot zwany Tarczą z Wandsworth, datowany na II wiek p.n.e., który został znaleziony w Tamizie w XIX wieku. Mogła ona być jedną z wotywnych ofiar broni, które były niezwykle powszechne w tym okresie. Bardzo silnie zaznaczają się na nim spiralne wzory, tak charakterystyczne dla stylu La Tène. A przykłady moglibyśmy mnożyć. Jak więc do tego doszło?

W ostatnich latach uczeni zastąpili hipotezę inwazji zupełnie innym modelem. Teraz wierzą w proces „celtyzacji” przez dyfuzję, a nie inwazję.

Ten styl sztuki stał się bardzo popularną „modą” w Brytanii. Istniało najwyraźniej wiele aspektów kultury celtyckiej, które przemawiały do mieszkańców Brytanii i powoli je przyjmowali, w tym język.

Dowiedz się więcej o językach celtyckich w starożytnym świecie.

Diaspora Model Vs. Meme Model

Naukowiec o nazwisku Lisa Bond wymyślił bardzo sugestywny sposób rozróżnienia między wcześniejszą hipotezą inwazji a późniejszą hipotezą dyfuzji. Nazywa model inwazji modelem „diaspory”, a model dyfuzji modelem „meme”.

Co oznaczają te dwa terminy? Model diaspory jest dość oczywisty. Chodzi o to, że style sztuki rozprzestrzeniają się wraz z ludźmi, którzy oddalają się od pierwotnej ojczyzny. Możemy myśleć o diasporach, z którymi jesteśmy zaznajomieni, takich jak diaspora żydowska lub afrykańska, gdzie pewne aspekty kultury ludzi podróżują z nimi.

Model diaspory właśnie może pozwolić nam uciec z faktem, że nie mamy dowodów na rodzaj destrukcyjnego napływu ludzi. Może to była pokojowa osada, ale jednak był to prawdziwy ruch znacznej liczby ludzi.

Model meme jest zupełnie inny. Zamiast ludzi przynoszących styl sztuki ze sobą, styl sztuki rozprzestrzeniał się bez ludzi przemieszczających się z jednego miejsca do drugiego. To jest podobne do tego, jak meme dzisiaj rozprzestrzenia się w Internecie, bez nikogo zaangażowanego migracji w ogóle.

Skoro nie było Internetu w późnej epoce żelaza, jak „meme” z epoki żelaza rozprzestrzeniać? Ludzie musieli być w to jakoś zaangażowani. Jednym z możliwych mechanizmów, jak to się mogło stać, jest handel.

Dowiedz się więcej o Celtyckiej Brytanii i Rzymskiej Brytanii.

Did Trade Bring Celtic Culture to Britain?

Britain był głównym centrum metali, szczególnie cyny, miedzi i żelaza, zwłaszcza z Kornwalii i Walii. Wiemy, że Fenicjanie we wczesnym pierwszym tysiącleciu p.n.e. kupowali cynę z Brytanii (cyna jest kluczowym składnikiem brązu), a w całym basenie Morza Śródziemnego wiedziano, że Wielka Brytania jest miejscem, do którego chodzi się po cynę.

Archeolodzy odkryli pozostałości górnictwa cyny z epoki żelaza, które przypominało poszukiwanie złota, z wyjątkiem sztucznego tworzenia strumienia, który oddziela cięższą cynę od lżejszej piaszczystej gleby, która osiadła nad nią. Nazywa się to tin streaming.

Ten handel metalami prawdopodobnie stworzył rodzaj elity kupieckiej wzdłuż atlantyckiego wybrzeża Europy. Obszary te, jak wiemy, były celtyckojęzyczne. Jest możliwe, że celtycka mowa i pewne aspekty celtyckiej kultury przedostały się do Brytanii tą drogą. Sztuka mogła przebyć inną drogę, bezpośrednio z Europy Środkowej (pamiętajmy, że sztuka ledwo dotarła do Hiszpanii).

Więc w Brytanii doszło do połączenia mowy celtyckiej ze sztuką La Tène, z których obie były prawdopodobnie związane z wysokim statusem, a następnie język się rozprzestrzenił.

Dwa modele, które tu zbadaliśmy, różnią się od siebie. Model inwazji lub model diaspory jest prostszy do przemyślenia i wyjaśnienia, ale brakuje na niego dowodów. Model dyfuzji lub model meme jest o wiele bardziej skomplikowany, ale zapewnia możliwe wyjaśnienie, w jaki sposób sztuka w stylu La Tène dotarła do Brytanii.

Czy zatem mamy prawo nazywać mieszkańców Brytanii „Celtami”? Mamy, o ile wiemy, co rozumiemy przez ten termin. Nazywamy ich Celtami, ponieważ mówili celtyckim językiem, i chociaż jest wielu uczonych, którzy poświęcają wiele energii próbując powstrzymać ludzi przed nazywaniem Brytyjczyków Celtami, jest to już tak zakorzeniony nawyk, że nie warto się tym zbytnio przejmować.

Wspólne pytania o celtycką Brytanię