Is Aspartame Bad For You? An Evidence-Based Guide

Last Updated on July 29, 2020 by Michael Joseph

Czytanie nagłówków mediów na temat aspartamu może być bardzo mylące.

Jednego miesiąca słodzik jest całkowicie bezpieczny, następnego jest powiązany z jakimś przerażającym stanem zdrowia lub innym.

Jakkolwiek, co pokazują ostatnie badania nad tym sztucznym słodzikiem?

Ten artykuł będzie trzymał się faktów i podsumuje obecną naukę w prostym języku angielskim.

Czym jest Aspartam?

Aspartam jest jedną z wielu dostępnych na rynku substancji słodzących.

Ta substancja słodząca jest stosowana głównie do nadawania słodkiego smaku niskokalorycznym, bezcukrowym pokarmom i napojom.

Aspartam został zatwierdzony do stosowania w żywności w 1981 roku przez Food and Drug Administration (FDA) i od tego czasu jest kontrowersyjnym dodatkiem do żywności (1, 2).

Jako sztuczny słodzik, aspartam jest pochodzenia syntetycznego, co oznacza, że został wyprodukowany w laboratorium.

Jak to jest zrobione?

Aspartam jest wynikiem chemicznego połączenia dwóch aminokwasów; kwasu asparaginowego i L-fenyloalaniny.

Produkcja tych dwóch aminokwasów wymaga użycia dwóch rodzajów bakterii; Brevibacterium flavum i Corynebacterium glutamicum. Bakterie te są dodawane do zbiornika zawierającego wszystkie rzeczy, których potrzebują do wzrostu, takie jak cukry i źródła węgla i azotu.

Gdy wystarczająco duża ilość bakterii jest obecna, są one przenoszone do zbiornika fermentacyjnego, gdzie fermentują/produkują aminokwasy: kwas asparaginowy i fenyloalaninę.

W tym momencie producenci używają wirówki do oddzielenia aminokwasów od bakterii.

Po tym, aminokwasy przechodzą proces krystalizacji i suszenia. Następnie, fenyloalanina jest mieszana z metanolem w celu wytworzenia związku ester metylowy L-fenyloalaniny.

Po tym jak kwas asparaginowy przechodzi własną modyfikację, dwa aminokwasy są następnie pozostawione do mieszania w zbiorniku reaktora. Podczas tego procesu aminokwasy są podgrzewane, chłodzone, filtrowane i suszone.

Na koniec, otrzymany związek jest mieszany z kwasem octowym w celu przekształcenia go w aspartam. Pełny (i bardziej szczegółowy) proces produkcji aspartamu jest dostępny tutaj.

Jakie jest dopuszczalne dzienne spożycie aspartamu?

„Dopuszczalne dzienne spożycie” (ADI) to szacunkowa ilość substancji bezpieczna do spożycia w ciągu całego życia.

Według FDA, aspartam ma „dopuszczalne dzienne spożycie” (ADI) w wysokości 50mg na kilogram masy ciała.

Używając niższego 40 mg ADI EFSA, można wywnioskować, że osoba ważąca 60 kilogramów może bezpiecznie spożywać 2 400 mg aspartamu dziennie.

Dla przypomnienia, jedna standardowa puszka coli dietetycznej zawiera około 125 mg aspartamu (5).

Is Aspartame Safe Or Is It Bad For You?

Wiele osób – w tym FDA – uważa, że aspartam jest bezpieczny.

Z drugiej strony, są też osoby, które uważają, że aspartam może mieć negatywny wpływ na zdrowie. Na przykład, niektóre wpływowe głosy w Internecie twierdzą, że aspartam jest substancją „toksyczną” i niebezpieczną.

W Internecie są również tysiące artykułów na temat niebezpieczeństw związanych z aspartamem.

Jednakże, wiele z tych źródeł głównie wybiera negatywne (głównie zwierzęce) badania, aby dopasować narrację historii, a nie uczciwie patrząc na obie strony.

To wydaje się być wspólnym tematem ze wszystkimi sztucznymi słodzikami, a nie tylko z aspartamem, a słodziki takie jak sukraloza są również gorąco dyskutowane.

Dlaczego niektórzy ludzie uważają, że aspartam jest niebezpieczny?

Powszechne obawy ludzi związane z aspartamem dotyczą związków, na które rozpada się on w organizmie.

Składniki te obejmują;

• Kwas asparaginowy
• Fenyloalanina
• Metanol (który dalej rozkłada się na formaldehyd)

Wspólnym twierdzeniem tych, którzy są podejrzliwi w stosunku do aspartamu jest to, że wysokie poziomy kwasu asparaginowego mogą mieć działanie neurotoksyczne. Dodatkowo, metanol jest toksyną, a formaldehyd jest znanym czynnikiem rakotwórczym, na co również zwraca się dużą uwagę (6).

Jednakże warto zauważyć, że ilości metanolu obecne przy trawieniu aspartamu są minimalne.

Systematic Reviews and Randomized Clinical Trials On Aspartame

Oto niektóre z nowszych i bardziej dogłębnych badań nad aspartamem.

Toews, I., Lohner, S., Kullenberg de Gaudry, D., Sommer, H., Meerpohl, J. (2019).

Był to przegląd systematyczny 56 badań, a niektóre z wniosków z analizy były następujące;

• Nie było związku między wysokim spożyciem aspartamu a nowotworami limfoidalnymi.

• Nie stwierdzono istotnych różnic w ciśnieniu krwi u osób stosujących aspartam w porównaniu z osobami niestosującymi tego leku.

• Dzieci otrzymujące aspartam miały podobny lub mniejszy przyrost masy ciała niż dzieci otrzymujące cukier/placebo.

• Nie stwierdzono związku między aspartamem a ryzykiem wystąpienia raka mózgu.

• Jedno badanie randomizowane wykazało, że aspartam zwiększył poziom cholesterolu całkowitego, a co ciekawe, inne badanie kontrolowane wykazało, że dzieci w wieku przedszkolnym otrzymujące aspartam miały większy wzrost glukozy we krwi niż dzieci otrzymujące cukier.

• Ogółem, ten przegląd systematyczny nie wykazał żadnych korzyści zdrowotnych wynikających z przyjmowania aspartamu, ale nie mógł również wykluczyć potencjalnych negatywnych skutków.

Spencer, M., Gupta, A., Van Dam, L., Shannon, C., Menees, S., Chey, WD. (2016).

Ten przegląd systematyczny dotyczący sztucznych substancji słodzących obejmował cztery prace, które koncentrowały się na aspartamie i jego potencjalnym działaniu na przewód pokarmowy.

Badania te wykazały, że;

• W badaniu na zwierzętach dodawanie aspartamu do wody pitnej myszy znacząco upośledzało tolerancję glukozy. Jednak zastosowane dawki są niejasne.

• W kontrolowanym badaniu szczurom podawano 250 mg/kg aspartamu (5x ADI wg FDA dla ludzi). Dawka ta nie miała negatywnego wpływu na wydzielanie żołądkowe lub funkcje przewodu pokarmowego.

• Podawanie szczurom mega dawek aspartamu (1000 mg/kg +) nie powodowało uszkodzeń DNA.

• Autorzy stwierdzili, że istniejące badania na zwierzętach w tym zakresie są sprzeczne i konieczne są dalsze badania na ludziach.

Santos, NC., de Arauio, LM., De Luca Canto, G., Guerra, ENS., Coelho, MS., Borin, MF. (2018).

To był przegląd systematyczny 29 randomizowanych badań klinicznych (z udziałem ludzi).

Analiza wykazała, że;

• Przyjmowanie aspartamu nie miało wpływu na poziom cholesterolu lub trójglicerydów.

• Nie było istotnych różnic w zmianach masy ciała pomiędzy uczestnikami stosującymi produkty słodzone cukrem i aspartamem.

• Poziomy glukozy i insuliny we krwi nie wykazały zmian pomiędzy grupą stosującą aspartam i grupą kontrolną.

• Przyjmowanie aspartamu nie miało wpływu na całkowite dzienne spożycie energii.

• Ogółem, ta metaanaliza nie wykazała ani korzyści, ani wad stosowania aspartamu.

Haighton, L., Roberts, A., Walters, B., Lynch, B. (2018).

Był to systematyczny przegląd 10 badań, które dostarczyły kompletną histopatologię (zmiany chorobowe tkanek ciała).

Celem była analiza potencjalnego rakotwórczego działania aspartamu na podstawie badań żywienia zwierząt.

Oto wyniki badań;

• Aspartam nie wydaje się powodować guzów mózgu i nie było statystycznie istotnej różnicy między grupami karmionymi aspartamem a grupami kontrolnymi.

• Zwierzęta otrzymujące wysokie dawki aspartamu miały niższe tempo wzrostu niż grupa kontrolna. Jednak efekt ten obserwowano tylko w przypadku dawek aspartamu większych niż 4000 mg/kg masy ciała (puszka coli dietetycznej zawiera 125 mg).

• W badaniach przeprowadzonych na zwierzętach w ciągu całego życia, przeżywalność szczurów była „znacząco zmniejszona” (423 dni) u zwierząt karmionych tą wysoką dawką (4000 mg/kg +) aspartamu. Jednakże, nie było różnicy pomiędzy grupami kontrolnymi a wszystkimi innymi grupami karmionymi aspartamem pod względem długowieczności (663 dni).

• Nie było żadnych wskazań, że aspartam był związany z promowaniem raka pęcherza moczowego, białaczki lub chłoniaka.

• Występowały pozytywne związki pomiędzy aspartamem a rakiem piersi, nerki i moczowodu, jak również złośliwymi nowotworami Schwannoma. Jednak występowały one tylko w grupach karmionych bardzo wysokimi dawkami słodzika.

• Ogółem badacze stwierdzili, że suma dowodów sugeruje, że aspartam w żywności i napojach nie ma potencjału rakotwórczego.

Mishra, A., Ahmed, K., Froghi, S., Dasgupta, P. (2015).

W tym przeglądzie systematycznym przeanalizowano badania dotyczące powiązań między sztucznymi substancjami słodzącymi, w tym aspartamem, a rakiem.

Wyniki tego przeglądu dotyczące aspartamu obejmowały:

• W prospektywnym badaniu kohortowym stwierdzono podwyższone ryzyko chłoniaka nieziarniczego u mężczyzn wraz ze wzrostem spożycia aspartamu. Tendencji tej nie zaobserwowano jednak u kobiet uczestniczących w badaniu.

• W badaniu case-control wykazano, że u osób z rakiem mózgu nie stwierdzono zwiększonego spożycia aspartamu w porównaniu z osobami zdrowymi.

• W przeglądzie stwierdzono, że istnieją przesłanki wskazujące na to, że długotrwałe stosowanie sztucznych substancji słodzących w dużych dawkach może potencjalnie zwiększać ryzyko wystąpienia określonych nowotworów. Badacze stwierdzają jednak, że nic nie potwierdza w sposób rozstrzygający tezy, że aspartam ma właściwości rakotwórcze.

Bernardo, WM., Sioes, RS., Buzzini, RF., Nunes, VM., Glina, FPA. (2016).

Ten przegląd systematyczny koncentrował się na różnych potencjalnych niekorzystnych skutkach stosowania sztucznych substancji słodzących.

Szczegółowe ustalenia dotyczące aspartamu wymieniono poniżej;

• W badaniu populacyjnym 473 984 osób z 5-letnią obserwacją stwierdzono, że wysokie dzienne dawki aspartamu (600 mg >) nie miały związku z nowotworami mózgu lub układu krwiotwórczego.

• W prospektywnym badaniu kohortowym badacze stwierdzili wyższe ryzyko względne (RR: 1.42) dla białaczki w przypadku spożywania więcej niż jednego dietetycznego napoju gazowanego dziennie.

• Dane z licznych badań neurotoksyczności „nie potwierdzają hipotezy, że aspartam w diecie człowieka będzie wpływał na funkcje układu nerwowego, uczenie się i zachowanie”.

• W przeglądzie systematycznym nie stwierdzono związku między spożyciem aspartamu a nowotworami układu pokarmowego i rozrodczego.

• Wydawało się, że nie ma związku między spożyciem aspartamu w czasie ciąży a nowotworami mózgu w dzieciństwie lub późniejszej dorosłości.

Higgins, KA., Considine, RV., Mattes, RD. (2018).

Badanie to było randomizowaną, kontrolowaną próbą z udziałem stu dorosłych w wieku 18-60 lat.

• Uczestnicy spożywali albo 0, 350, albo 1050 mg aspartamu dziennie przez 12 tygodni.

• Wyniki wykazały, że nie było różnic pomiędzy trzema grupami w zakresie poziomu glukozy i insuliny.

• Nie było zmian w apetycie lub masie ciała pomiędzy grupami.

Bernardo, WM., Sioes, RS., Buzzini, RF., Nunes, VM., Glina, FPA. (2016).

W tym podwójnie ślepym, randomizowanym badaniu klinicznym porównywano wpływ aspartamu na czterdzieści osiem osób określanych jako „wrażliwe na aspartam” w porównaniu z czterdziestoma ośmioma osobami niewrażliwymi na aspartam, dobranymi pod względem wieku i płci.

• Uczestnikom podawano na ślepo tabliczkę czekolady zawierającą aspartam lub tabliczkę kontrolną. Wcześniejsze testy smaku wykazały, że ludzie nie byli w stanie określić, które batony zawierają aspartam.

• Po spożyciu batonów pobrano próbki krwi.

• Nie stwierdzono znaczących zmian markerów zdrowotnych (glukoza, insulina, lipidy) w żadnej z grup zarówno przed jak i po spożyciu batonów.

• W grupie wrażliwej na aspartam, osoby zgłaszały te same „objawy wrażliwości” (takie jak odczuwany stres i bóle głowy) niezależnie od tego, czy spożywały baton z aspartamem czy kontrolny.

Lindseth, GN., Coolahan, SE., Petros, TV., Lindseth, PD. (2014).

W tym badaniu, dwadzieścia osiem zdrowych osób dorosłych było karmionych albo dietą o wysokiej zawartości aspartamu 25 mg/kg masy ciała lub dietą o niskiej zawartości aspartamu 10 mg/kg przez osiem dni.

Dla osoby ważącej 70 kg, dieta o wysokiej zawartości aspartamu byłaby równoważna 1750 mg aspartamu (14 puszek dietetycznej coli) dziennie.

Dla diety niskoasparamowej byłoby to 700 mg aspartamu (5-6 puszek).

• Siedem (25%) osób doświadczyło „klinicznie istotnych” skutków neurobehawioralnych na diecie wysokoasparamowej.

• Bóle głowy były rzadkie w obu grupach badawczych (zgłoszone przez jednego uczestnika jeden raz).

• Uczestnicy byli „znacząco bardziej przygnębieni” na diecie wysokasparagamowej, z kilkoma wskazującymi na łagodną lub umiarkowaną depresję kliniczną.

• Badacze zauważyli, że ich badanie było stosunkowo niewielkie (28 osób) i że istniejące dowody są sprzeczne. W związku z tym konieczne są dalsze badania w tej dziedzinie.

Is Aspartame a Safe Sweetener?

W oparciu o przeglądy systematyczne i badania kliniczne wymienione w tym artykule, oto podsumowanie ustaleń;

• Nie ma jednoznacznych dowodów z badań na ludziach, że aspartam może mieć szkodliwe działanie rakotwórcze.

• Wyniki badań epidemiologicznych są niespójne i wykazują sprzeczne wyniki.

• Choć niektóre kontrolowane badania na zwierzętach wykazują, że aspartam może zwiększać ryzyko zachorowania na raka, większość z tych badań wykorzystuje megadawki aspartamu znacznie przekraczające maksymalne „odpowiednie dzienne spożycie” dla ludzi.

• Niektóre (niewielkie) badania na ludziach wykazują potencjalne problemy neurobehawioralne. Na przykład powiązania z bólem głowy i depresją u niektórych osób. Jednak, ponownie, efekty te wydają się być widoczne tylko przy bardzo wysokim poziomie spożycia.

• Patrząc na badania na ludziach, nie wydaje się być żadnych dowodów na to, że aspartam ma negatywny wpływ na poziom glukozy we krwi, poziom insuliny lub inne markery zdrowotne.

Podsumowanie

Ogółem, większość dowodów na szkodliwość aspartamu pochodzi z badań na zwierzętach, w których stosowano bardzo wysokie dawki słodzika.

Jednakże w niektórych badaniach stwierdzono związki między określonymi stanami zdrowia a aspartamem, ale dowody na to są sprzeczne, a związek nie oznacza automatycznie związku przyczynowego.

W tym momencie całość dowodów z dużych badań przeglądowych sugeruje, że aspartam jest bezpieczny na poziomie spożycia przez ludzi i nie ma silnych dowodów, które sugerowałyby inaczej.

To powiedziawszy, myślę, że trudno jest kategorycznie stwierdzić, że aspartam jest w 100% bezpieczny, a fakt, że próby na ludziach są w toku prawdopodobnie pokazuje, że więcej badań jest uważanych za konieczne.

Inne rozważania

Oto kilka dodatkowych rozważań na temat aspartamu i stosowania sztucznych substancji słodzących.

Fenyloketonuria

PKU jest chorobą genetyczną i dziedziczną, która powoduje niezdolność jednostki – od urodzenia – do rozkładania aminokwasu fenyloalaniny. W rezultacie fenyloalanina może gromadzić się w organizmie do potencjalnie szkodliwych poziomów (8).

Ponieważ fenyloalanina jest jednym ze związków, na które rozpada się aspartam, należy unikać przyjmowania aspartamu (9).

Sztuczne substancje słodzące vs. alkohole cukrowe

PKU jest chorobą genetyczną, dziedziczoną. Alkohole cukrowe

Dla każdego, kto chce uniknąć sztucznych substancji słodzących, takich jak aspartam, warto przyjrzeć się klasie substancji słodzących zwanych alkoholami cukrowymi.

Pomimo że istnieją potencjalne problemy związane z zaburzeniami żołądkowo-jelitowymi w wyższych dawkach, substancje słodzące takie jak erytrytol konsekwentnie nie wykazują żadnych dowodów na rakotwórczość w badaniach na ludziach lub zwierzętach.

Dla każdego, kto chce uniknąć sztucznych substancji słodzących, takich jak aspartam, warto przyjrzeć się klasie substancji słodzących zwanych alkoholami cukrowymi.