Konferencja jałtańska, spotkanie (4-11 lutego 1945) w Jałcie na Krymie, ZSRR, premiera Wielkiej Brytanii Winstona Churchilla, prezydenta USA Franklina Delano Roosevelta i premiera ZSRR Józefa Stalina. Większość z podjętych ważnych decyzji pozostała tajna do końca II wojny światowej z powodów militarnych lub politycznych; pełny tekst wszystkich porozumień został ujawniony dopiero w 1947 roku. Uczestnicy konferencji jałtańskiej potwierdzili przyjętą na konferencji w Casablance politykę żądania bezwarunkowej kapitulacji Niemiec. Zaplanowano podział Niemiec na cztery strefy okupacyjne (amerykańską, brytyjską, francuską i radziecką) pod jednolitą komisją kontrolną w Berlinie, procesy o zbrodnie wojenne oraz zbadanie kwestii reparacji. Osiągnięto również porozumienie w sprawie reorganizacji polskiego rządu w Lublinie (popieranego przez Stalina) na szerszych zasadach demokratycznych, które obejmowałyby członków polskiego rządu emigracyjnego w Londynie, popieranego przez aliantów zachodnich. Uczestnicy konferencji postanowili zwrócić się do Chin i Francji o wspólne sponsorowanie konferencji założycielskiej Organizacji Narodów Zjednoczonych, która miała się odbyć 25 kwietnia 1945 r. w San Francisco; osiągnięto porozumienie w sprawie zastosowania systemu weta w projektowanej Radzie Bezpieczeństwa. Planowano przyszłe spotkania ministrów spraw zagranicznych Wielkiej Trójki. ZSRR potajemnie zgodził się na przystąpienie do wojny przeciwko Japonii w ciągu trzech miesięcy od kapitulacji Niemiec i otrzymał obietnicę Sachalinu, Wysp Kurylskich i strefy okupacyjnej w Korei. Tajne porozumienie dotyczące pozbycia się japońskich posiadłości przewidywało również, że port Dalian (Dairen) powinien zostać umiędzynarodowiony, Port Arthur powinien zostać przywrócony do statusu sprzed wojny rosyjsko-japońskiej 1904-5 jako rosyjska baza morska, a koleje mandżurskie powinny być pod wspólną chińsko-sowiecką administracją. Chiny protestowały później, że nie zostały poinformowane o tych decyzjach dotyczących ich terytorium i że naruszono ich suwerenność. Stany Zjednoczone i Wielka Brytania zgodziły się również uznać autonomię Mongolii Zewnętrznej, a także przyjąć Ukrainę i Białoruś (Białoruś) do Organizacji Narodów Zjednoczonych jako pełnoprawnych członków. Układy jałtańskie były kwestionowane jeszcze przed konferencją poczdamską w 1945 roku. Późniejszy wybuch zimnej wojny i sowieckie sukcesy w Europie Wschodniej doprowadziły w Stanach Zjednoczonych do ostrej krytyki konferencji jałtańskiej i Roosevelta, którego oskarżano o dostarczenie Europy Wschodniej pod dominację komunistów.
Patrz opracowania R. Buhite (1986), F. J. Harbutt (2010) i S. M. Plokhy (2010).