Prezydent Česko-Slovenská federativní / federativná republika
Standard prezydencki
Osoba urzędująca
Zuzana Čaputová
od 22 października 2017
Jej Ekscelencja
.
Zamek Praski
Bratysława
Praga
Bratysława
Głosowanie powszechne
Pięć lat
odnawialna jednokrotnie, kolejno
Tomáš Garrigue Masaryk
Konstytucja Czechosłowacji
1,270 770 Kč (110 880 €) rocznie
Prezydent Czechosłowacji jest głową państwa czechosłowackiego. W przeciwieństwie do swoich odpowiedników w Austrii i na Węgrzech, którzy są powszechnie uważane za figurantów, czeski prezydent ma znaczącą rolę w sprawach politycznych, mimo że ma ograniczone uprawnienia konstytucyjne. Ponieważ wiele z jego lub jej uprawnień może być wykonywanych tylko z podpisami zarówno jego lub jej, jak i premiera Republiki Czeskiej, odpowiedzialność za niektóre kwestie polityczne jest skutecznie dzielona między te dwa urzędy.
Prezydent według konstytucji Czechosłowacji
Prezydent jest wybierany przez obie izby parlamentu na wspólnym posiedzeniu (działając zgodnie z regulaminem izby niższej). Kadencja prezydenta trwała pierwotnie siedem lat, z ograniczeniem do dwóch kadencji (pierwszy prezydent był zwolniony z tego przepisu). W 1946 roku została skrócona do pięciu lat. Kandydaci na prezydenta musieli mieć co najmniej 35 lat.
Chociaż konstytucyjne uprawnienia prezydenta były ograniczone, osobisty prestiż pierwszego prezydenta, Tomáša Garrigue Masaryka, i słabość kolejnych rządów oznaczały, że prezydent miał w praktyce większą władzę, niż wynikało to z prostego tekstu konstytucji. Konstytucja stanowiła, że wszystkie funkcje wykonawcze spoczywają w rękach rządu, z wyjątkiem tych, które zostały wyraźnie powierzone prezydentowi. Ponieważ jednak prezydent mógł kierować pisemne lub ustne orędzia do parlamentu, mianować i odwoływać ministrów, uczestniczyć w posiedzeniach gabinetu i przewodniczyć im, a także żądać pisemnych raportów od poszczególnych ministrów, wpływ prezydenta na władzę wykonawczą był w praktyce znaczny.
Prezydent zawierał i ratyfikował traktaty międzynarodowe, z zastrzeżeniem, że traktaty nakładające na podmiot obciążenia osobiste lub militarne albo pociągające za sobą zmiany terytorialne wymagały zgody parlamentu. Prezydent mógł zwrócić parlamentowi każdą ustawę z towarzyszącymi jej uwagami. Wówczas parlament mógł większością głosów ponownie zatwierdzić ustawę, aby ominąć prezydenta. Jeśli w senacie nie było większości, wówczas izba niższa mogła jednostronnie przyjąć ustawę w kolejnym głosowaniu większością trzech piątych głosów, omijając izbę wyższą i prezydenta. Prezydent był głównodowodzącym i mianował wszystkich wysokich rangą oficerów, profesorów uniwersyteckich, sędziów i wyższych urzędników państwowych.
W okresach, gdy stanowisko prezydenta Republiki Czechosłowackiej jest nieobsadzone, niektóre obowiązki prezydenckie są wykonywane przez premiera. Konstytucja Czechosłowacji nie definiuje jednak czegoś takiego jak stanowisko pełniącego obowiązki prezydenta.
Lista osób sprawujących urząd (od 1918 r.)
Republika Czechosłowacji (1918-1938)
| # | Portret | Nazwisko (Urodzony-.Zmarł) |
Kadencja | Partia polityczna | Kadencja prezydencka | ||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Objął urząd | Odszedł z urzędu | # | Wybrany | ||||
| 1 |  |
Tomáš Garrigue Masaryk (1850-1937) |
14 listopada 1918 | 1927 | Niepodległa | 1 | 1920 |
| 1927 | 1934 | 2 | 1927 | ||||
| 1934 | 14 grudnia 1935 | 2 | 1934 | ||||
| 2 |  |
Edvard Beneš (1884-1948) |
18 grudnia 1935 | 28 października 1938 | Czechosłowacka Narodowa Partia Społeczna (ČSNS) |
1 | 1935 |
| Jeden z czołowych członków Czechosłowackiej Rady Narodowej (rządu niepodległościowego), walnie przyczynił się do uzyskania przez Czechosłowację suwerenności podczas I wojny światowej. Dyplomata i minister spraw zagranicznych 1918-1935, premier 1921. Prezydent czechosłowackiego rządu emigracyjnego 1938-1945. |
|||||||
Federacyjna Republika Czechosłowacji (od 1946)
| # | Portret | Nazwisko (Urodzony-.Zmarł) |
Kadencja | Partia polityczna | Kadencja prezydencka | ||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Objął urząd | Odszedł z urzędu | # | Wybrany | ||||
| (2) | |
Edvard Beneš (1884-1948) |
28 października 1945 | 3 września 1948 † | Czechosłowacka Narodowa Partia Socjalna (ČSNS) |
2 | 1945 |
| Jeden z czołowych członków Czechosłowackiej Rady Narodowej (rządu niepodległościowego), przyczynił się zdecydowanie do uzyskania suwerenności Czechosłowacji podczas I wojny światowej. Dyplomata i minister spraw zagranicznych 1918-1935, premier 1921. Prezydent czechosłowackiego rządu emigracyjnego 1938-1945. Zmarł na stanowisku. |
|||||||
| 3 | |
Jan Masaryk (1886-1972) |
17 września 1948 | 14 września 1953 | Niepodległa | 1 | 1948 |
| 14 września 1953 | 15 września 1958 | 2 | 1953 | ||||
| Syn pierwszego prezydenta Tomáša Garrigue Masaryka. Dyplomata i minister spraw zagranicznych Czechosłowacji w latach 1938 – 1953. | |||||||
| 4 | |
Milada Horáková (1901-1983) |
1958 | 1963 | Czechosłowacka. Narodowa Partia Socjalna (ČSNS) |
1 | 1958 |
| Była demokratycznie wybraną kobietą-prezydentem na świecie. Członkini Konstytucyjnego Zgromadzenia Narodowego (1945-1946), deputowana do Izby Deputowanych (1946-1958) oraz minister pracy i spraw socjalnych (1947-1950). | |||||||
| 5 | |
Štefan Osuský (1889-1973) |
1963 | 1968 | Niezależny | 1 | 1963 |
| Pierwszy prezydent Słowacji. Dyplomata i minister spraw zagranicznych Czechosłowacji w latach 1948-1958. | |||||||
| 6 | |
Ludvík Svoboda (1895-.1981) |
1968 | 1973 | Niezależny | 1 | 1968 |
| 1973 | 1975 | 2 | 1973 | ||||
| Były generał armii czechosłowackiej. Walczył w I wojnie światowej, z Legionami Czechosłowackimi i w II wojnie światowej, uważany za bohatera narodowego. Pierwszy prezydent wybrany w wyborach bezpośrednich. Z powodów zdrowotnych zrezygnował z urzędu. | |||||||
| 7 | |
Miloslav Rechcígl (1904-1985) |
1975 | 1980 | Partia Republikańska (RS) |
1 | 1975 |
| 1980 | 5 czerwca 1982 | 2 | 1980 | ||||
| Premier 1961-1969. Zrezygnował z powodów zdrowotnych. | |||||||
| 8 | |
Jiří Hájek (1913-1993) |
5 czerwca 1982 | 5 czerwca 1987 | Czechosłowacka Partia Socjaldemokratyczna (ČSSD) |
1 | 1982 |
| Dyplomata i minister spraw zagranicznych 1969-1976, 1980-1982. | |||||||
| 9 | |
Alexander Dubček (1921-2006) |
5 czerwca 1987 | 1992 | Czechosłowacka Partia Socjaldemokratyczna (ČSS) Partia (ČSSD) |
1 | 1987 |
| 1992 | 1997 | 2 | 1992 | ||||
| Drugi prezydent Słowacji. Premier 1969-1976, 1978-1982. | |||||||
| 10 | |
Václav Klaus (1941-) |
1997 | 2002 | Partia Republikańska (RS) |
1 | 1997 |
| Premier 1983-1991. | |||||||
| 11 | |
Madeleine Korbelová (1937-) |
2002 | 2007 | Czechosłowacka Partia Socjaldemokratyczna (ČSS) Partia (ČSSD) |
1 | 2002 |
| 2007 | 2012 | 2 | 2007 | ||||
| Dyplomata i minister spraw zagranicznych w latach 1991-1997. Druga kobieta-prezydent i pierwszy prezydent pochodzenia żydowskiego. | |||||||
| 12 | |
Karel Schwarzenberg (1937-) |
2012 | 2017 | Czechosłowacka Partia Ludowa (ČSL) |
1 | 2012 |
| Dyplomata i minister spraw zagranicznych w latach 1983-1991 i 1997-2003. | |||||||
| 13 | |
Zuzana Čaputová (1973-) |
2017 | Incumbent | Partia Zielonych (SZ) |
1 | 2017 |
| Trzeci prezydent Słowacji i trzecia kobieta. Prawniczka i aktywistka ekologiczna. | |||||||
Zobacz także
- Lista premierów Czechosłowacji (WFAC)
.