Mikrotektyty

Mikrotektyty

Tektyty i ich najmniejsze wersje zwane mikrotektytami są szklistymi sferami materiału skorupy ziemskiej, które powstały jako stopione i roztopione odłamki z naturalnych, hiperprędkościowych uderzeń. Te małe i rzadkie sferule są badane w celu lepszego zrozumienia efektów chemicznych i fizyki dużych uderzeń w Ziemię. Do tej pory na całym świecie zidentyfikowano tylko cztery duże pola tektytów i mikrotektytów. Teraz największe z tych usianych pól powiększyło się jeszcze bardziej, ponieważ naukowcy przebadali nową, niewielką kolekcję mikrotektytów (zobacz powiększony obraz) z Antarktydy. Trzynaście mikrotektytów zebranych z moreny lodowcowej w pobliżu Larkman Nunatak na Antarktydzie (oznaczone jako LKN niebieską kropką na wstawionej mapie) zostało przeanalizowanych i odkryto, że są one związane z australijskim polem naciekowym. Odkrycie to nie tylko rozszerza rozmiar pola usianego do ogromnych 12 000 kilometrów od jego hipotetycznego krateru źródłowego w południowo-wschodniej Azji, ale także ma implikacje dla dynamiki uderzenia, formowania i dystrybucji mirkotektytów oraz historii lodowcowej Arkusza Lodowego Antarktydy Wschodniej.

Matthias Van Ginneken (Imperial College London i The Natural History Museum, London obecnie na Vrije Universiteit Brussel i Université Libre de Bruxelles), Matthew Genge (Imperial College London), i Ralph Harvey (Case Western Reserve University) podają skład pierwiastków głównych i śladowych przezroczystych szklanych sferul (107-288 µm średnicy) i porównali je z wcześniej analizowanymi mikrotektytami.
Wykres, poniżej, pokazuje jeden przykład wyników zespołu, tlenek tytanu wykreślony w stosunku do tlenku glinu mierzonego dla mikroktytów LKN (czarne diamentowe punkty danych). LKN mikrotektyty działki wzdłuż trendu australijskich mikrotektytów, choć są wzbogacone w TiO2 i Al2O3 w porównaniu z większością australijskich próbek (kolorowe koła i kwadraty).

Mikrotektyty zebrane z moreny polodowcowej w pobliżu Larkman Nunatak (LKN) wykreślone wzdłuż linii trendu wyznaczonej wcześniej dla mikrotektytów z australijskiego pola naciekowego. Dla porównania pokazano dane z dwóch innych pól usianych mikrotektytami: Ameryki Północnej (x) i Wybrzeża Kości Słoniowej (+).

Dane elementarne Van Ginnekena i współautorów pokazują, że mikrotektyty LKN rozszerzają linię trendu (powyżej) w kierunku bardziej ogniotrwałych kompozycji. Dodatkowo, ich dane sugerują, że mikrotektyty LKN są nowym typem wysoko odparowanych członków końcowych australijskiego pola strewn field.
Odkrycie tych mikroktytów, i innych odzyskanych wcześniej z miejsc wzdłuż Gór Transantarktycznych, wspiera ideę stabilnego lądolodu Antarktydy Wschodniej przez ostatnie ~1 milion lat. Idea ta jest zgodna z dziesięcioleciami udanego odzyskiwania dziesiątek tysięcy meteorytów z gołych powierzchni lodowych wzdłuż Gór Transantarktycznych.

(wersja pdf)
See Reference:
– Van Ginneken, M., Genge, M. J., and Harvey, R. P. (2018) A New Type of Highly-vaporized Microtektite from the Transantarctic Mountains, Geochimica et Cosmochimica Acta, v. 228, p. 81-94, doi: 10.1016/j.icarus.2017.08.019.
Zobacz także:
– ANSMET, The Antarctic Search for Meteorites.
– ANSMET 2017-2018 Field Season in the Icefields Surrounding Grosvenor Mountains and Headwaters of Amundsen Glacier, Antarctica, PSRD CosmoSparks Report.
– Folco, L., D’Orazio, M., Gemelli, M., and Rochette, P. (2016) Stretching Out the Australasian Microtektite Strewn Field in Victoria Land Transantarctic Mountains, Polar Science, v. 10(2), s. 147-159, doi: 10.1016/j.polar.2016.02.004.
– Jourdan, F., Nomade, S., Wingate, M. T. D., Eroglu, E., and Deino, A. (2019) Ultraprecise Age and Formation Temperature of the Australasian Tektites Constrained by 40Ar/39Ar Analyses, Meteoritics & Planetary Science, doi: 10.1111/maps.13305.

Written by Linda M. V. Martel, Hawaii Institute of Geophysics and Planetology, for PSRD.

.