Na przestrzeni lat Brazylia doświadczała sporadycznego, ale znaczącego wzrostu i spadku gospodarczego. Przyczyniło się do tego kilka czynników, takich jak zmiany polityczne i systemy kursów walutowych, ale przede wszystkim kombinacja strategii substytucji importu i promocji eksportu, które miały znaczący wpływ na brazylijską gospodarkę.
Przez ostatnie dwie dekady Brazylia odnotowywała silny wzrost gospodarczy, który w ostatnich latach uległ spowolnieniu. W związku z tym nasuwa się pytanie, co dokładnie hamowało wzrost gospodarczy Brazylii? Średnio rzecz biorąc, niski poziom importu zazwyczaj odpowiada spadkowi wzrostu PKB, a wysoki poziom eksportu – wzrostowi PKB. W Brazylii, spadek wzrostu gospodarczego można przypisać spadkowi eksportu. W 2014 roku Brazylia prowadziła deficyt handlowy w wysokości 3,93 miliarda dolarów, co stanowi spadek w stosunku do nadwyżki w wysokości 2,5 miliarda dolarów w 2013 roku, a spadek ten nadal negatywnie wpływa na wzrost gospodarczy w brazylijskiej gospodarce.
Zastępowanie importu było główną strategią stosowaną w latach 50. do 60. XX wieku, a w Brazylii było stosowane od lat 30. XX wieku w formie licencjonowania importu, taryf, kontyngentów, zakazów importu, zawyżonych kursów wymiany i bezpośrednich inwestycji rządowych w kluczowych gałęziach przemysłu. Ustanowienie barier handlowych dla importu, który konkurował z produkcją krajową, pozwoliło na zwiększenie produkcji przemysłowej, a przemysł stał się motorem wzrostu. Instytucje polityki substytucji importu nie były tak skuteczne w zwiększaniu PKB i były niewystarczające, aby umożliwić konkurencyjną integrację z rynkiem międzynarodowym. Od 1988 roku rząd rozpoczął nową politykę promocji eksportu z zamiarem wywołania, poprzez konkurencję zewnętrzną, bardziej efektywnej alokacji zasobów.
Ograniczenia popytu utrudniły pomyślne wdrożenie polityki substytucji importu. Po pierwsze, rząd brazylijski próbował usprawnić proces industrializacji i zwrócił szczególną uwagę na branże uznane za podstawowe dla wzrostu: przemysł samochodowy, cementowy, stalowy, aluminiowy, celulozowy, maszyn ciężkich i chemiczny. Przyniosło to odwrotny skutek w postaci niedoboru popytu na dobra krajowe z powodu wyższych cen krajowych. Spowodowało to ograniczenie krajowej konsumpcji dóbr i usług, a wzrost produkcji przemysłowej zwiększył zapotrzebowanie na import czynników produkcji. Po drugie, brak popytu ze względu na niewielki rynek krajowy spowodował, że przemysł nie był w stanie wykorzystać efektu skali. Z kolei naród stanął w obliczu nieefektywnej produkcji, wysokich kosztów, niskich zysków, a co za tym idzie, nieudanego wdrożenia polityki substytucji importu. Brazylijski rząd przeszacował i ustalił kurs wymiany w celu obniżenia ceny wielu środków importowanych do kraju, jednak spowodowało to wyższą międzynarodową cenę eksportu, a wraz z wysokimi barierami handlowymi przyczyniło się do braku konkurencyjności na rynku międzynarodowym. W konsekwencji Brazylia nie była w stanie sprzedać wystarczającej ilości towarów eksportowanych, aby kupić potrzebne towary importowane, co doprowadziło do deficytu handlowego. Brazylijski import towarów i usług był znacznie wyższy niż eksport towarów i usług aż do 1982 r., kiedy polityka wspierania eksportu zaczęła być przyjmowana przez kraje rozwijające się.
Dodatkowo, ograniczenia po stronie podaży utrudniały skuteczne wdrożenie polityki substytucji importu. Po pierwsze, gdy nie ma pionowej integracji istnieje ryzyko, że polityki gospodarcze nie mają zakresu pożądanego efektu. Integracja pionowa występuje wtedy, gdy firma kupuje i kontroluje inne przedsiębiorstwa w ramach swojego łańcucha dostaw. Rząd brazylijski próbował pobudzić integrację pionową poprzez promowanie zarówno sektorów dóbr konsumpcyjnych, jak i sektorów pośrednich dóbr kapitałowych; jednakże specjalne grupy interesów wywierały presję na rząd, aby nie rozwijał krajowych sektorów pośrednich i dóbr kapitałowych, ponieważ koszty produkcji tych czynników produkcji byłyby wyższe niż czynników importowanych. Ten brak integracji pionowej spowodował niższą podaż towarów niż miałoby to miejsce, gdyby podaż pionowa została wdrożona. Ponieważ niższa podaż zwiększa ceny krajowe i prowadzi do spadku konsumpcji, zagregowany PKB również ucierpiał.
W branżach, w których istniała integracja pionowa, z drugiej strony, wysokie koszty produkcji czynników produkcji utrudniały osiąganie zysków, co skutkowało niższym poziomem wzrostu niż pożądany. W celu zwiększenia podaży krajowych towarów i usług rząd brazylijski promował politykę substytucji importu poprzez subsydiowanie sektorów kapitałochłonnych, udzielając im jednocześnie wsparcia finansowego. Takie wydatki stale przewyższały dochody państwa i powodowały deficyty budżetowe, które rząd próbował rozwiązać poprzez drukowanie większej ilości pieniędzy, zwiększanie podaży pieniądza, co prowadziło do inflacji, oraz nieefektywne, wysokokosztowe gałęzie przemysłu. Ta koncentracja na sektorze przemysłowym oznaczało, że było mniej wsparcia finansowego w kierunku sektora rolnego, co spowodowało spadek wydajności rolnictwa i podaży towarów pierwotnych.
Rząd brazylijski powinien był subsydiować i promować podaż produktów pierwotnych, gdzie miał przewagę komparatywną ze względu na mały rynek, początkowy ograniczony kapitał i ogólną podaż wykwalifikowanej siły roboczej. Specjalizując się w sektorze, w którym posiadał przewagę komparatywną, efektywność nie utrudniałaby polityki substytucji importu, a produkcja światowa wzrosłaby. Obecnie, gdy brazylijscy eksporterzy oddalają się od przewagi komparatywnej, wskaźnik przeżywalności eksportu spada.
Historia polityki substytucji importu i promocji eksportu spowodowała cykl wzrostu gospodarczego, spadku, nadwyżek handlowych, deficytów, aprecjacji i deprecjacji waluty. Jak wykazano w niniejszym opracowaniu, kilka ograniczeń po stronie popytu i podaży utrudnia Brazylii osiągnięcie sukcesu w stymulowaniu gospodarki. Pomimo tych ograniczeń, promocja eksportu była postrzegana jako sukces, który doprowadził do gwałtownego wzrostu zarówno importu, jak i eksportu jako procentu PKB, zwiększając wydajność krajową i realizując potencjał eksportowy. Przez cały czas substytucja importu była postrzegana jako porażka, która spowodowała inflację, własność zagraniczną i zależność od importu czynników produkcji.
Import Substitution, The Business Dictionary, http://www.businessdictionary.com/definition/import-substitution.html November 20th.
Export Promotion, The Business Dictionary, http://www.businessdictionary.com/definition/import-substitution.html November 20th.
„The Difficulties Facing Brazil’s New Export Plan”, Stratfor, Global Intelligence. 20 listopada.
Eesha Sen Choudhury, Wykład: „Export Promotion and Import Substitution”, McGill University, 3 listopada.
Cardoso, Eliana: „A Brief History of Trade Policies in Brazil: From Export Promotion and Import Liberealization to Multilateral Regional Agreements”, 5. marzec 2009.
U.S. Library of Congress: „Brazil and Import-Substitution Industrialization, 1945-64”. November 20th.
N.C Pariyah, „Import Substitution and Export Promotion as Development Strategies”, 2. 2008.
Vertical Integration: Investopedia. http://www.investopedia.com/vertical-integration/
Baer, Werner: „Import Substitution and Industrialization in Latin America: Experiences and Interpretations”, 5. Latin America Studies Association. 2009.
Kesselman, Krieger, Joseph: Introduction to Comparative Politics: Political Challenges and Changing Agendas, 370.
Ciurack, Dan: „Supply and Demand Side Constraints as Barriers to Growth”, 20. Monachium 2010. Bpk Development, Research and Consultations.
Bouattour, Fatma: „Financial Constraints and Export Performance: Evidence from Brazilian Mirco-data”, 4. University of Paris-Dauphine, March 2015.
.