Cechy sonetu to jego schemat rymów, struktura metryczna, wspólne tematy i specyficzne konwencje kulturowe. Ten typ wiersza tradycyjnie ma ściśle określoną liczbę linii z kończącymi je słowami, które muszą się rymować zgodnie z określonym wzorem. Te reguły literackie określają, czy dany kawałek poezji jest klasyfikowany jako sonet, a nie jako inny rodzaj poezji, np. wiersz pusty. Sonety mają również kilka odmian w zależności od pochodzenia ich autorów, ale te różnice strukturalne nadal muszą mieścić się w określonych parametrach. Badacze języka powszechnie uważają, że ten rodzaj pisanego wiersza wywodzi się z włoskiej formy poezji zwanej sonetto, która była recytowana przy akompaniamencie muzycznym, co tłumaczy jednolite cechy rytmiczne tego typu poezji.
Każdy wers sonetu jest zapisany dokładnie 10 taktami i układem słów z naprzemiennym akcentowaniem sylab. Pierwsza sylaba pierwszego słowa jest nieakcentowana, po niej następuje sylaba akcentowana, a następnie kolejna sylaba nieakcentowana. Kompletny wiersz w tej formie poetyckiej zawiera dokładnie pięć sylab nieakcentowanych i pięć akcentowanych. Ta struktura metryczna znana jest jako pentametr jambiczny, a jej charakterystyczny rytm ma naśladować bicie ludzkiego serca. Poezja napisana w tej dobrze znanej formie jest często określana jako sonet szekspirowski.
Sonet zawiera cztery zestawy wersów zwane quatrains, które składają się z czterech linii każdy. Pierwsze trzy quatrains mają cztery wiersze i ostatni quatrain ma tylko dwa wiersze, który służy również jako wers końcowy, który podsumowuje cały temat wiersza. Wszystkie cztery quatrains sumie 14 linii poezji, a końcowe słowa każdej linii musi przestrzegać określonego wzoru rymu. Ostatnie słowo pierwszej linijki sonetu musi się rymować z ostatnim słowem trzeciej linijki. Ten naprzemienny schemat rymu trwa przez resztę wiersza z innego dźwięku rymu dla każdego z pierwszych trzech quatrains.
Tematy sonetu są często skupione wokół miłości, wojny i śmiertelności człowieka, choć mogą się różnić w zależności od preferencji poety, jak również tła kulturowego. Wspólne tematy angielskiego wiersza może często różnić się od tych z włoskiego, a schematy rymów każdego z nich może również czasami różnią się zgodnie z ustalonymi konwencjami. Jednym z godnych uwagi rozróżnień jest to, że włoski sonet zazwyczaj nie kończy się tymi samymi dwoma końcowymi wersami, które są również nazywane kupletem.